Diesel - dat oostfreeske Bladdje

All veer Jahr word in Leer de Wilhelmine-Siefkes-Pries utgeven, an een, de up 't Rebett van plattdüütse Literatur of Kultur besünners upfallen is. Dat wassen bit nuto: 1990 de Groninger Schriever Henry Hes,
1994 Karlheinz Maddauß ut Mekelbörg un an Udo Franken ut Oostfreesland,
1998 Kees Visscher ut 't Groningerland för sien Vertellsels,
2002 Siegfried Kessemeier ut Münster för sien Gedichten,
2006 Arend Remmers för sien Woordenbook „Von Aaltukerei bis Zwischenmooren“,
2010 Theo Schuster för all sien Wark för Platt un de oostfreeske Literatur un Kultur.
Un nu, 2014, de sövende Wilhelmine-Siefkes-Pries van de Stadt Leeran Ballou!

====== Carl-Heinz Dirks: Ut de Prahlpreken up Gerd Brandt (Ballou)
Χωρίς αντιστάσεις κανείς δεν είναι έντονα [Koorís antistásis kanís denn ínaiéntona]

So steiht dat up en Bank in de Park van Lüütsbörg, un so was ok de Titel van en Revue, de Gerd Brandt tosamen mit de LAK up de Bühn brocht hett: Dat Leven van Hermine Heusler-Edenhuizen ut Pewsum, de eerste Frau in Düütsland, de anerkannt wurr as Fackdokterske för Fraulüüsüükden.

Dat fung egenlik heel good an. He wurr geboren an 27. Januar 1954 (nu könen Ji utreken, wannher he sien 60. fiert) – un de Stoorke, de Störk, de Stürk of de Ojevaar broch hum na Holtermoor, na de Familie Brandt, de Vader Mester un de Moder Anna Huusfrau un plattdüütse Schrieverske. De Ollen prootden Platt mitnanner, in Huus wurr Musiek maakt, un Vader leet in de School plattdüütse Gedichten un Vertellsels lesen, ut dat Oostfreeske Leesbook, un to Wiehnachten Rudolf Kinau.
So was al dat Fundament leggt för Gerd sien later Leven.
Un 't gung wieder! Vader wurr versett na Jhieroov, so wurr de Söhn kunfermeert in de Kark van Backemoor, nett in de Kark van Pastoor Lubinus, de so kolle Foten harr …, so as Hannes Flesner uns dat vertellt hett. Dat Gerd Brandt 'n kloke Keerl is, dat weten wi, un so verwunnert een dat ok neet, dat he na Leer up 't Gymnasium kwamm, up de Ubbo-Emmius-School. Un hier truff he – haast neet to löven, se satten all veer in een Klass! – hier truff he up Carl Buskohl, Jan Cornelius un Beerhard Oldigs. –
Beerhard Oldigs hett vandaag [bit 2016] dat Leit van 't Europahuus in Auerk, Jan Cornelius is Mester, un vör all Muuskant un Liedermaker, un Carl Buskohl is wall beter bekennt unner sien Künstlernaam Carl Carlton (stunn 'n Artikel over hum in 't Ostfrieslandmagazin Januar 2014). Klaar, dat dat neet good geiht mit veer sükse Kalibers in een Klass, un so sünd denn ok 1968/69 Gerd un Carl un Bernhard runnerflogen van de School – un hebben sük later in Emden weertruffen!
Ballou gung dann up de Realschool Westrhauderfehn un 1971 na Emden hen.
In Emden was nett 'n Fackoberschool för Sozialwesen gründt, un dat was nett de rechte Stee för hum. Na 't Fackabitur kunn Gerd dann ok studeren, un dat dee he an de neje Fackhoogschool in Emden. He höörde to de eersten Studenten daar un wurr ok de eerste Asta-Spreker (dat heet: Spreker van de Studeerenden). In sien Emder Studententied fung he 1974 an, ok plattdüütse Lieder to präsenteren. Dat sünd also in disse Sömmer 40 Jahr up de Bühn! Dotieds was he bekennt as „Ballou, de oostfreeske Liederkaputtmaker“.
'n paar Bispillen: „I shot the sheriff / and not se deputy“ wurr to „Heel Schapp vull Cherry – un kien Slötel in Hu-hu-huus“, „I can get no satisfaction“ sung he as „Ik krigg d'r nooit genug van“, „Let it be“ klung bi hum as „Wees man blied“, un tolesd noch „Down by the river“ wurr to „Liek in d' Kanaal andaal“.

1976 wurr Gerd Brandt Baas van 't Jugendzentrum Wilhelmshaven, un bit nuto was dat ok sien Levensplaan: Wat bewegen för de junge Lüü in Oostfreesland! Un bito 'n bietje Musiek maken. Daarför hett he 1976 sien eerste Band gründt, de LIEKEDEELERS, twee Lüü wassen d'r bi, de mit Folklore togang wassen, irisk-düütse Folkmusik. Man 't kwamm 'n bietje anners. Gerd kreeg Kontakt mit de Folkinitiative Strackholt un Helmut Krohn.
He leerde de Gruppen MOIN kennen un LIEDERJAN.
Un 'n anner grote Mann ut de Szene hett ok sien Sporen achterlaten: Hannes Wader. Gerd harr hum lang al kennt as politiske Liedermaker, man upmaal gaff Hannes Wader 'n Schallplaat rut „Plattdeutsche Lieder“! Un as Ballou Jöögdpleger in Jever wurr un Döör an Döör mit Oswald Andrae wohnen dee, do was dat klaar, daar harren sük twee funnen … Gerd hett 'n neje Band upbaut, un de heet bit vandaag LAWAY.
Lawai, dat bredüddt Larm, Stried, Uprohr, Spektakel.
(Oswald Andrae hett 'n Stück schreven over de Streik van de Diekarbeiders, un de steken 'n rode Fahn as teken van Lawai up, as teken, dat se de Arbeid daal leggen.)
Oswald Andrae sien Liedtexten spöölt LAWAY nu as de Iren Folkmusiek maken: mit 'n Band, – n so präsenteert Ballou nu ok egen Texten.
Un maakt 'n Schallplaat d'rvan. 1983. „Laat jo nich unnerkriegen“ heet de.
Un haalt daar de Düütse Schallplattenpries.
Un dat word de „Folkloreplatte des Jahres“. Man noch alltied is Jugendkulturarbeit Gerd Brandt sien Ideal un Vörstellen för sien Leven, Jöögdkulturarbeid – un neet de Musiek. Un so geiht 't dat sien Gang:

Al 1973 hett he in Emden en Wicht mit Naam Angelika kennenleert, un 1981 hebben de beid heiraadt, un 1982 kwamm dat ok Keno. Keno Brandt is Opernsanger worden, Karkenmuuskant un Diploom-Klaveermester. Un he spöölt fakerder ok bi LAWAY mit, upstünns in dat grote Projekt „As Gotteshusen brannt hebben“.
Wi sünd in dat Jahr 1982, Angelika warkt as Logopädin, Gerd as Huusmann, un mit 'n lüttje Lehrupdrag an de Fackhoogschool. Man dat verbaast een dann doch: 1983 in d' Harvst hett LAWAY over 100 Uptredens, overall in Düütsland (dat kummt van de Schallplattenpries), an minnsten in Oostfreesland – well weet, wo dat denn kummt? Uptredens in heel Düütsland, sogaar in de DDR up dat Folkfestival in Rostock, so lohnt sük de Kontakt in de linke Szene denn hen un weerdenn doch maal. In Rostock haalt Ballou de Pries as de „beste Textdichter van 't Festival“.
In de 90er Jahren oversett Ballou för 't Fernsehn Monty Python, de britiske Komikergruppe. Ok Oversetten höört to sien Rebett, nett so as Wetenskupp:
Van 1993-94 hett he bi de Oostfreeske Landskupp warkt, dat was en Modellprojekt van de Uni Ollenbörg to dat Thema Kulturarbeid in de Region, un daar is ok en Book bi rutkomen „Ganz nah Dran“, Hagen 1994. Ok an en anner Book hett Ballou mitwarkt: „PLATTformen“, en Book mit Texten van Schrievers ut Oostfreesland un Groningen, dat Emsland un Drenthe 1996.

1996 hett LAWAY för 't eerste Maal de Updracht för de Musiek kregen för 't eerste Störtebekerfestival in Mainhaaf, un dat gung dann so wieder, all dree Jahr un ok 2014 sall 't nochmaal so lopen.
Mit Projekten is dat ja so 'n Saak: De lopen all blot 'n Sett, un denn is 't daan. So good een sien Wark ok maakt hett. Un so kunn Ballou ok neet bi de Landskupp blieven un bruukde 'n neei Stee.
De hett he denn ok gau funnen: Bi 't Börgerradio Radio Jade.
Un van daar wesselde he na dree Jahr, an d. 11. September 2001 (!), de Dag hett he nooit vergeten, na Radio Oostfreesland, eerst ok weer 'n Projekt (Radio för jung Lüü), later ok würkelk 'n faste Stee!
2003 kreeg he dann weer 'n Pries, ditmaal de Bevensenpries för Musiek, de bi de Plattdüütsen hoog in Ansehn steiht.
Un 2005 gaff dat sogaar Loff un Pries ut Oostfreesland: Ballou kreeg de KEERLKE, en Pries van de Vereen Oostfreeske Taal, de all Jahr utgeven word an een, de besünners wat för de oostfreeske Kultur daan hett. Un all de, de hier sitten, de weten, de Pries heet van Keerlke na de Romaanfiguur ut Wilhelmine Siefkes hör Book „Keerlke“ – so hangt uplesd all annanner …Mooi to vertellen is an disse Stee, wo 't domaals in d' Ständesaal van de Oostfreeske Landskupp in Auerk flopen is. So stunn 't in Diesel 54:
He wuss bit uplesd van nix!
Dat sull he ok nich, un hum was seggt, he sull man an de Avend even komen, um en paar Interviews to maken mit Lüü, de daar tosamenkwemen, um dat Projekt „Plattdüütsk bi d` Arbeid“ oftosluten. Dat he de Keerlke kriegen sull, hett he villicht ruken kunnt, man wusst hett he 't neet.
Un so mook he sük an ’t Wark, gung van een na de anner, stellde sien Fragen un kwamm uplest bi Ulf Preuß van Radio Oostfreesland an de Tafel. De vertellde denn heel pläserelk van Gerd sien Wark bi `t Radio.
Bit Gerd marken dee, dat disse Woorden al de Laudatio up hum sülvst weren, vergungen denn noch en paar Minüten. Daar muss Hans Freese van de Vörstand van de Vereen Oostfreeske Taal denn doch nahelpen, un de drückde Gerd Brandt de Keerlke in de Arm.
So harr 't ja nu wall wiedergahn kunnt. Man Malör sitt up 'n lüttje Stee …
Al 15 Jahr harr sien Frau Angelika, Geli, 'n lepe Süükde in sük sitten, Kanker, Krebs. Un na en heel heel sture Therapie dochen de beid, nu kunnt good wesen un trucken van Wilhelmshaven up 't Land, in en Huus in Neeistadtgödens. Man daar harren se neet lang Freid an, 2006, twee Jahr later al, is Geli overleden.

Gerd, Ballou hett sük neet unnerkriegen laten, wenn 't ok stuur was. De Musiek gung wieder, LAWAY gung wieder, Radio Oostfreesland harr he de Stee, un de Theaterarbeid gung wieder.
So hett he 2006 dat Freeilüchttheaterstück „Dusend Dalers“, schreven van Erhard Brüchert, in Ollersum mit LAWAY up de Bühn brocht. För de Freeilüchtbühn Wiesmoor hett he van de beid Stücken van Erhard Brüchert „Törf un Stroom“ 2009 un 2010 „Barghahn un Blitz“ 'n Revue van maakt.
Intüsken hett Ballou sük ok ranwaagt, sülvst Theaterstücken to schrieven, he harr ja genoog mitkregen bi all de Proven un Upföhrens in Mainhaaf,Ollersum un Wiesmoor. Un so hett he denn 2010/11 dat Stück „De Schippers van Timmel“ schreven.

Alltied Oog un Ohr bi de oostfreeske Histoorje. Nett nu weer: Tosamen mit Christine Schmidt van de LAK – de Ländliche Akademie Krummhörn sünd se togang mit Dörpsgeschichten un se hebben mitnanner 'n heel Riege Stücken un Revuen maakt, daarunner Sünner Tegenstöten word nüms deftig – over dat Leven van Hermine Heusler-Edenhuizen, de as eerste Frau in Düütsland Medizin studeren un Dokterske för Fraulüüsüükden worden kunn – eerst vör ruugweg 100 Jahr geböhrde dat! So is de Kring sloten:
Χωρίς αντιστάσεις κανείς δεν είναι έντονα = Sünner Tegenstöten word nüms deftig!

So fung mien Vördrag an, un so kunn he ok sluten. Man dat deit he denn doch neet.
To 'n Glück is de Minsk ja so konstrueert, dat he malle Dingen in de Loop van Tied vergeten deit un sük lever an de gode Saken erinnert. (Denken ji man blot an jo egen Schooltied!) Un Ballou heel besünners is Optimist is Optimist is Optimist.

Ik will de Minsken blied maken“, seggt he, un 'n mooi Beleven in 't egen Dörp tokomen laten.“
Un so hett he – up Anraden van Johannes Diekhoff – en Programm „Winterlieder“ upbaut, so 'n bietje as Tegenstück tegen de „Musikalische Sömmer“.
In disse Harvst is he mit LAWAY an völe Steden uptreden mit sien Programm „As Gotteshusen brannt hebben“, to 't Erinnern an de Pogroomnacht vör 75 Jahren.

Alltied un immer weer mit Minsken to doon hebben, dat was ja Gerd Brandt sien eerste Anliggen, un dat he dat nu umsett hett neet as Vertreder van 't Jugendamt, man as en freje Muuskant un vull up egen Risiko – dat is al wat! – Um so mojer, dat meent he ok sülvst, dat he de Pries för sien Levenswark neet eerst mit 75 kriegen deit, man vandaag al: De Pries, de he würkelk un wahrraftig verdeent hett: de Wilhelmine-Siefkes-Pries van de Stadt Leer in 't Jahr 2014.